دانشنامه نبوی(ص)

دانشنامه نبوی(ص)،

گسترده نگاشته‎ای است نظام‌مند حاوی حدود هشتصد و پنجاه مدخل اصلی، که نظام‌های مطلوب رفتاری در حوزه‌های مختلف را با بهره‎گیری از سیره و سنت نبوی‌(ص) استخراج، تبیین و تحلیل می‌نماید. این دانشنامه که مقدمات آن از سال 1386 آغاز شد قصد دارد، با رویکردی راهبردی، افزون بر استفاده از یافته‌های علمی موجود، افق‏های نوین حوزه‏های دانش را نیز ـ به گونه‌ای که یافته‌های آنها بتواند در حل مسایل روز و نظام‌سازی در دنیای معاصر به کار رود ـ بگشاید.
نیاز به یک منبع جامع که تبیین‌کننده نظام‌های مطلوب اسلامی در حوزه‌های مختلف رفتاری بوده و دارای ویژگی‌های زیر باشد، ضرورت تدوین این دانشنامه دانسته شده است:
1. مستند به سیره و سنت نبوی باشد.
2. قابل استفاده برای پیروان مذاهب مختلف اسلامی باشد.
3. از یافته‌های دانش‌های جدید بهره گرفته باشد.
4. متناسب با زبان علمی روز باشد.
5. پاسخگوی شبهات موجود و ناظر به نیازهای فکری نوپدید باشد.
در این دانشنامه سیزده گروه علمی، ذیل نظارت شورای علمی دانشنامه در حوزه‌های متفاوت نظام‏های رفتاری و اخلاقی مشغول فعالیت هستند.
اهداف دانشنامه به دو دسته اصلی و فرعی قابل تقسیم است:
الف) اهداف اصلی:
– استخراج، تبیین و تحلیل نظام‌های رفتاری مطلوب از سیره و سنت نبوی.
– استخراج، تبیین و تحلیل روش‌های پیاده کردن نظام‌های مطلوب از سیره و سنت نبوی.
ب) اهداف فرعی:
– مطالعه و بررسی نظام‌های رفتاری تحقق یافته در جامعه اسلامی عصر پیامبر(ص).
– تحلیل چگونگی نظام‌سازی و تبدیل نظام جاهلی به نظام دینی توسط پیامبر(ص).

موضوع دانشنامه،

مطالعۀ نظام‎های رفتاری از دیدگاه پیامبر(ص) و موضوع نظام‎های رفتاری، نوع رفتارهاست. به‏ همین علّت، دانشنامه دارای دو بخش اساسی است:
بخش اول: کلیات؛ شامل:
1. فلسفه سنت و سیره (چون چیستی سنت و سیره، روش کشف و تفسیر سنت و سیره، حجیت، منابع، تاریخ تحول سیره‌شناسی، مکاتب فکری راجع به موضوع و…).
2. مباحث پیرامونی سنت و سیره (چون سیره و سنت شناسان، منابع سیره و سنت و…).
3. فلسفه نظام‎های رفتاری.
بخش دوم: نظام‎های رفتاری؛ که مجموع آن برحسب ماهیّت، هدف و ضمانت اجرای رفتار، به دو کلان‌نظام «حقوقی» و «اخلاقی» و به حسب موضوع رفتار، به نُه نظام رفتاری تقسیم می‌گردد، که این نظام‎های رفتاری عبارتند از: نظام‎های عبادی، تربیتی، قضایی، اجتماعی، سیاسی، جهادی و دفاعی، اقتصادی، مدیریتی، زیست محیطی، آموزشی و پژوهشی.
از آنجا که دانشنامه علاوه بر گزارش، به تحلیل و نظریه‌پردازی نیز می‌پردازد، مخاطبان نخست آن متخصّصان و آگاهان به مباحث حوزه‌های دانشی مطرح در دانشنامه و طراحان نظام‌های اجتماعی می‌باشند.